Opis

Zasada dyspozycyjności materialnej w procesie karnym

W książce autor bada problem dyspozycyjności materialnej, koncentrując się na poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie: Czy dyspozycyjność materialną, rozumianą jako uprawnienie do decydowania przez strony o bycie i kształcie procesu, można zakwalifikować jako naczelną zasadę procesową występującą na gruncie polskiego procesu karnego?

Punktem wyjścia do rozważań na temat dysponowania przedmio­tem procesu uczyniono wyjaśnienie, czym jest przedmiot procesu i jak jest definiowany. Dalej omówiono zagadnienie impulsu procesowego, ponieważ immanentnie wiąże się z dyspozycyjnoś­cią materialną (rozporządzalnością materialną, dysponowaniem przed­miotem procesu). Istotnym wątkiem, który również ściśle wiąże się z dysponowa­niem przedmiotem procesu, uwzględnionym w książce, są akty dwustronne, czyli takie czynno­ści procesowe, które dokonywane są wspólnie przez dwie strony pro­cesowe.

Prezentując ujęcie dyspozycyjności ma­terialnej, występującej w procesie karnym, autor porównuje ją z dyspozycyjnością materialną funkcjonującą w procedurze cywilnej.

Dodatkowo w sposób przekrojowy zobrazowano ewolucję dyspozycyjności materialnej i jej instytucji, badając historyczne i obecne przepisy polskiej procedury karnej.

Autor ponadto przeprowadził szczegółową analizę konkretnych unor­mowań procesowych, które charakteryzują się dyspozycyjnością ma­terialną – ustalił zakres rzeczowy występowania i funk­cjonowania tego typu czynności.

 

W publikacji autor:

1. odnosi się do teoretycznych kwestii związanych z przedmiotem procesu oraz rozporządzalnością materialną;
2. przedstawienia rozwój instytucji dysponujących przedmiotem procesu;
3. ustala, które konstrukcje procesowe kwalifikują się jako czynności rozporządzające przedmiotem procesu, a które nie;
4. przeprowadza szczegółową analizę obowiązujących rozwiązań procesowych charakteryzujących się dyspozycyjnością materialną;
5. wskazuje, jakie relacje zachodzą pomiędzy dyspozycyjnością materialną a wybranymi naczelnymi zasadami procesowymi;
6. poddaje dyspozycyjność materialną testowi spełnienia kryteriów zasad procesowych.

---

Autor: dr Tomasz Bergel
Recenzent: prof. dr hab. Andrzej Sakowicz
Rok wydania: 2024
Liczba stron: 427
Wydawnictwo: Exante Wydawnictwo Naukowe
ISBN: 978-83-66187-99-3 (PDF), 978-83-66187-98-6 (druk)
Miejsce wydania: Polska
Język publikacji: język polski
Format: A5

---

Dr Tomasz Bergel – absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest radcą prawnym w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie oraz asystentem w Katedrze Prawa Karnego Instytutu Prawa Kolegium Ekonomii, Finansów i Prawa Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.

---

Spis treści

Wykaz skrótów

Wstęp
CZĘŚĆ I. OGÓLNE ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE DOTYCZĄCE ROZPORZĄDZANIA PRZEDMIOTEM PROCESU

1. Zagadnienie przedmiotu procesu

1.1. Wprowadzenie
1.2. Przedmiot procesu cywilnego
1.3. Przedmiot procesu sądowoadministracyjnego
1.4. Przedmiot procesu karnego
1.4.1. Wprowadzenie
1.4.2. Przedmiot procesu w doktrynie niemieckiej
1.4.3. Przedmiot procesu w polskiej literaturze
1.4.4. Podział przedmiotu procesu, podział procesu
1.4.5. Niepodzielność i niezmienność przedmiotu procesu
1.4.6. Wnioski
1.5. Zdefiniowanie przedmiotu procesu wspólnego dla wszystkich postępowań sądowych

2. Impuls procesowy – analiza zagadnienia
3. Rozporządzalność materialna – ujęcie teoretyczne

3.1. Wprowadzenie
3.2. Zasada dyspozycyjności – rys historyczny
3.3. Definicja i podział dyspozycyjności
3.4. Dyspozycyjność w procesie karnym
3.5. Rozporządzalność materialna w procesie karnym i cywilnym – ujęcie porównawcze
3.6. Określenie rozporządzalności materialnej w procesie karnym

4. Rozwój dyspozycyjności materialnej – ujęcie przekrojowe

4.1. Wprowadzenie
4.2. Kodeks postępowania karnego z 19 marca 1928 r.
4.3. Kodeks postępowania karnego z 19 kwietnia 1969 r.
4.4. Kodeks postępowania karnego z 6 czerwca 1997 r. oraz późniejsze nowelizacje
4.5. Ocena rozporządzalności materialnej w ujęciu przekrojowym

5. Akty dwustronne jako szczególny rodzaj czynności procesowych rozporządzających przedmiotem procesu

CZĘŚĆ II. USTALENIE ZAKRESU RZECZOWEGO DYSPONOWANIA PRZEDMIOTEM PROCESU

1. Wprowadzenie
2. Konsensualizm oraz inne konstrukcje procesowe będące przejawem względnego dysponowania przedmiotem procesu
3. Rozporządzanie przedmiotem procesu w postępowaniu przygotowawczym
4. Dysponowanie przedmiotem procesu w postępowaniach dodatkowych
5. Odwołalność oświadczeń woli stron a dysponowanie przedmiotem procesu

CZĘŚĆ III. ANALIZA ROZWIĄZAŃ CHARAKTERYZUJĄCYCH SIĘ DYSPOZYCYJNOŚCIĄ MATERIALNĄ W POLSKIM PROCESIE KARNYM

1. Wprowadzenie
2. Czynności stron procesowych związane z dysponowaniem skargą oskarżycielską

2.1. Wprowadzenie
2.2. Dysponowanie skargą oskarżycielską przez oskarżyciela publicznego
2.2.1. Wprowadzenie
2.2.2. Wniesienie publicznego aktu oskarżenia lub jego surogatu przez oskarżyciela publicznego w sprawach ściganych z urzędu
2.2.3. Wniesienie aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego w sprawach ściganych z oskarżenia prywatnego
2.2.4. Cofnięcie aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego
2.2.5. Odstąpienie od oskarżenia przez prokuratora w sprawie prywatnoskargowej
2.2.6. Przystąpienie przez oskarżyciela publicznego do postępowania po odstąpieniu oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego
2.2.7. Cofnięcie subsydiarnej skargi karnej przez oskarżyciela publicznego za zgodą pokrzywdzonego
2.3. Dysponowanie skargą oskarżycielską przez oskarżyciela posiłkowego
2.3.1. Wprowadzenie
2.3.2. Wniesienie subsydiarnego aktu oskarżenia przez pokrzywdzonego
2.3.3. Oświadczenie o przystąpieniu do postępowania przez pokrzywdzonego po cofnięciu aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego
2.3.4. Odstąpienie od oskarżenia wyrażone przez oskarżyciela posiłkowego wprost i w sposób konkludentny
2.4. Dysponowanie skargą oskarżycielską przez strony postępowania prywatnoskargowego
2.4.1. Wprowadzenie
2.4.2. Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia przez oskarżyciela prywatnego
2.4.3. Złożenie przez pokrzywdzonego aktu oskarżenia lub oświadczenia o podtrzymaniu oskarżenia jako prywatne po odstąpieniu prokuratora od oskarżenia
2.4.4. Pojednanie i pojednanie rozszerzone zawarte pomiędzy oskarżycielem prywatnym a oskarżonym
2.4.5. Wniesienie oskarżenia wzajemnego przez oskarżonego
2.4.6. Odstąpienie od oskarżenia wyrażone przez oskarżyciela prywatnego wprost i w sposób konkludentny

3. Czynności procesowe stron związane ze środkami zaskarżenia

3.1. Wprowadzenie
3.2. Wniesienie zażalenia na umorzenie postępowania przygotowawczego
3.3. Wniesienie apelacji od wyroku sądu I instancji
3.4. Wniesienie sprzeciwu od wyroku nakazowego
3.5. Wniesienie kasacji
3.6. Określenie granic kontroli środka zaskarżenia
3.7. Cofnięcie środków zaskarżenia

4. Czynności podejmowane przez strony po uprawomocnieniu się orzeczenia

4.1. Wprowadzenie
4.2. Wniosek o wznowienie postępowania
4.3. Wniosek o podjęcie postępowania warunkowo umorzonego
4.4. Wniesienie prośby o ułaskawienie
4.5. Żądanie odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie
4.6. Wniosek o wydanie wyroku łącznego
4.7. Wnioski

CZĘŚĆ IV. DYSPOZYCYJNOŚĆ MATERIALNA JAKO ZASADA PROCESOWA WYSTĘPUJĄCA W PROCESIE KARNYM

1. Wprowadzenie
2. Pojęcie zasad procesowych w nauce procesu karnego

2.1. Stanowisko doktryny: zasada w ujęciu dyrektywalnym i opisowym, zasada abstrakcyjna i konkretna

2.2. Podział na zasady skodyfikowane i nieskodyfikowane oraz na zasady i wyjątki od nich

3. Kryteria wyodrębniania zasad procesowych
4. Stosunek dyspozycyjności materialnej do wybranych zasad procesowych

4.1. Zakres nacechowania zasady skargowości rozporządzalnością materialną
4.2. Dysponowanie przedmiotem procesu jednym z warunków kontradyktoryjnego procesu
4.3. Relacje zachodzące pomiędzy zasadą ścigania z urzędu a dyspozycyjnością materialną
4.4. Analiza zasady legalizmu i oportunizmu w kontekście dysponowania przedmiotem procesu przez oskarżyciela publicznego
4.5. Dyspozycyjność materialna źródłem ograniczenia czy środkiem dotarcia do prawdy materialnej?

5. Wyodrębnienie zasady dyspozycyjności materialnej

Podsumowanie
Bibliografia

---

Zobacz fragment