Wykaz wydawców monografii naukowych, „Ustawa 2.0”, Konstytucja dla Nauki
Dnia 1 sierpnia 2018 r. Rządowe Centrum Legislacji opublikowało Projekt z dnia 27 lipca 2018 r. Rozporządzenia MNiSW z dnia … 2018 r. w sprawie wykazów wydawnictw monografii naukowych oraz czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych.
Z uwagi na fakt, że Wydawnictwo Exante specjalizuje się w publikowaniu monografii naukowych, a nie wydawaniu czasopism, informacje we wpisie ograniczono do wydawnictw naukowych (w celu uzyskania szczegółowych informacji na temat sporządzania wykazów czasopism, odsyłamy do projektu rozporządzenia).
Podmiot sporządzający listę i kryteria oceny wydawców
Projekt Rozporządzenia to propozycja aktu wykonawczego do przepisu art. 265 ust. 9 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (tzw. „Ustawa 2.0” czy Konstytucja dla Nauki).
Za sporządzenie wykazu/listy wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe odpowiada minister właściwy ds. szkolnictwa wyższego i nauki, bazując na liście wydawnictw sporządzonej przez Komisję Ewaluacji Nauki. Wykaz będzie składał się z dwóch części: nazwy wydawnictwa i przypisanej punktacji. W uzasadnieniu do projektu rozporządzenia można przeczytać, że „monografia ma być warta tyle, ile wydawnictwo ją wydające”.
W projekcie rozporządzenia jest mowa o tym, że Komisja Ewaluacji Nauki, sporządzając listę (wydając ocenę ekspercką), bierze pod uwagę przede wszystkim spełnienie przez wydawcę etycznych i naukowych standardów wydawniczych, w tym:
a) zasady etyki publikacyjnej (odpowiedni poziom przeciwdziałania nieuczciwym praktykom publikacyjnym), głównie respektowanie wytycznych Komitetu ds. Etyki Publikacyjnej;
b) procedurę recenzji naukowej dla wszystkich monografii naukowych bądź monografii pod redakcją.
Wydawnictwom spełniającym wyżej wskazane warunki przypisuje się 80 punktów (tyle uzyskują również wydawane przez nie publikacje).
Jeżeli Wydawca spełnia dodatkowo poniższe kryteria, przypisuje się mu 200 punktów (tyle punktów uzyskują również wydawane przez niego publikacje):
a) publikowane monografie naukowe stanowią istotny wkład w rozwój danej dyscypliny naukowej;
b) wydawca prowadzi globalną dystrybucję i publikuje recenzowane monografie naukowe w co najmniej 4 dziedzinach;
c) uznanie przez środowisko naukowe wydawnictwa za wiodące [brana jest pod uwagę pozycja zajmowana przez wydawcę w wykazach klasyfikujących wydawnictwa; w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia wskazuje się m.in. na: SPI Scholarly Publishers Indicators, Norwegian Register for Scientific Journals, Series and Publishers, Publication Forum (Finland)];
d) stosowanie przez Wydawcę jednolitych standardów kwalifikowania monografii naukowych do publikacji, nieuzależnionych od wniesienia opłaty za publikację monografii lub wysokości tej opłaty.
[Komentarz: Wątpliwość może budzić kryterium braku opłaty za publikację. W wielu przypadkach jest ono zasadne, trzeba jednak pamiętać, że model publikowania jest zróżnicowany. Jeżeli Wydawca nie czerpie zysków z dystrybucji publikacji, a udostępnia publikację nieodpłatnie w sieci (tzw. tryb wolnego dostępu), z reguły koszty procesu wydawniczego ponosi Autor publikacji (co nie jest równoznaczne z tym, że wydanie publikacji jest rezultatem wniesienia opłaty za wydanie, z reguły ta opłata wnoszona jest dopiero po recenzjach, a więc wydawca ponosi ryzyko w formie zaangażowania własnych środków celem opłacenia recenzji). W uzasadnieniu do projektu możemy jedynie wyczytać, że: „Stosowanie jednolitych standardów kwalifikowania monografii do publikacji, uniezależnione od opłat za publikacje, daje natomiast gwarancję, że wydawnictwo kieruje się wartością naukową publikowanych monografii i publikuje monografie na najwyższym poziomie naukowym (celowo nie wyda publikacji o niższym poziomie naukowym)”. Na brak opłaty za wydanie pobieranej od Autorów publikacji mogą sobie pozwolić największe Wydawnictwa, które raczej nie doświadczają problemów w sprzedaży wydawanych pozycji. Wartość publikacji naukowej zawsze powinna być na pierwszym miejscu, niekiedy jednak Autor musi podzielić z Wydawcą ryzyko wydania publikacji (tj. partycypować w kosztach wydania), która „może się nie sprzedać”].
W uzasadnieniu do projektu rozporządzenia podkreślono, że „Projekt rozporządzenia nie wpływa bezpośrednio na działalność mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw”. Wydaje się jednak, że ten wpływ będzie wyraźnie odczuwalny w środowisku wydawniczym. Ograniczenia punktowe wpłyną w sposób bezpośredni na pozycję wydawcy na rynku, a więc i jego poziom konkurencyjności.
Wydawcy „spoza” listy wydawców monografii naukowych
Wydawcom monografii naukowych, nie figurującym na liście wydawnictw monografii naukowych, również będą przysługiwały punkty (ryczałtowe). Więcej na ten temat tu: https://exante.com.pl/2018/03/20/nowa-punktacja-publikacji-naukowych-propozycja-zmian-mnisw/
Uwagi końcowe
Na ogromne uznanie zasługuje dostrzeżenie potencjału monografii naukowych (zwiększenie ich wartości w dorobku naukowo-badawczym), szczególnie w naukach społecznych i humanistycznych. Wydawcy monografii naukowych otrzymają punkty odpowiadające ich „prestiżowi” (wraz ze wzrostem uznania w środowisku naukowym, zwiększa się liczba punktów). Spełnienie kryteriów pozwalających na zakwalifikowanie wydawcy do obecności na liście wydawców będzie weryfikowane – w uzasadnieniu do projektu rozporządzenia operuje się pojęciem „sprawdzane” – przez Komisję Ewaluacji Nauki. Nie wiemy jednak, w jaki sposób Komisja Ewaluacji Nauki będzie „sprawdzać”, czy wydawnictwa kierują się wyżej wskazanymi zasadami. Wydaje się, że możliwości jest wiele: weryfikacja polityki wydawniczej, analiza dostępnych na rynku publikacji, spełnienie obowiązku rozliczenia się z egzemplarzy obowiązkowych, rzetelność recenzji …
Źródło informacji: Projekt z dnia 27 lipca 2018 r. Rozporządzenia MNiSW z dnia … 2018 r. w sprawie wykazów wydawnictw monografii naukowych oraz czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych.
Informacje aktualne na dzień 3 sierpnia 2018 r.
—
Aktualizacja informacji z dnia 12 października 2018 r.
Zgodnie z informacją MNiSW z 12 października 2018 r.:
Rozporządzenie dotyczące ewaluacji pojawi się na przełomie listopada i grudnia 2018 r.
Wykaz wydawców publikujących recenzowane monografie na początku 2019 r.
Nowy wykaz czasopism punktowanych w I–II kwartale 2019 r. (prace nad nowym wykazem mają zakończyć się w marcu 2019 r.)
—
Aktualizacja informacji z dnia 26 października 2018 r.
W dniu 26.10.2018 r. na stronie RCL upubliczniono stanowiska zgłoszone w ramach opiniowania projektu oraz odniesienie się wnioskodawcy do zgłoszonych uwag : https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12314506/katalog/12525472#12525472
—
Aktualizacja informacji z dnia 9 listopada 2018 r.
Doprecyzowanie informacji na temat nowego wykazu wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe, czasopism naukowych, recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych (w tym rozporządzenie w sprawie wykazów). Terminy sporządzenia wykazów podtrzymano: wykaz wydawców monografii naukowych pojawi się w I kwartale 2019 r., nowy wykaz czasopism do końca II kwartału 2019 r.
—
Aktualizacja informacji z dnia 18 stycznia 2019 r. – osobny wpis
Wykaz wydawców monografii naukowych – pierwszy wykaz 18.01.2019, drugi wykaz 17.12.2019 [aktualizacja nr 1, 2, 3]
—
Aktualizacja z 8.02.2019 r.
8 lutego 2019 r. na stronie RCL MNiSW opublikowało stanowiska zgłoszone w ramach opiniowania i konsultacji publicznych projektu tzw. rozporządzenia ewaluacyjnego (Projekt z dnia 30 lipca 2018 r. Rozporządzenie MNiSW z dnia … 2018 r. w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej). Projekt rozporządzenia uwzględnia m.in. informacje dotyczące punktacji wydawnictw spoza „list ministerialnych”.
Więcej TU.
– – –
Aktualizacja z września 2019 r.
Wydawnictwa, których nie uwzględniono w wykazie wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe mogły do 15 września 2019 roku po raz pierwszy ubiegać się o umieszczenie na liście ministerialnej. Zgłoszenia w tej sprawie składano przez system teleinformatyczny Polskiej Bibliografii Naukowej (PBN). Podmiotem odpowiedzialnym za rozpatrywanie zgłoszeń uczyniono – zgodnie z zapowiedziami – Komisję Ewaluacji Nauki (KEN). Obecnie nie jest znany termin aktualizacji listy wydawnictw.
—
Aktualizacja z dnia 20 grudnia 2019 r.
Wykaz wydawnictw MNiSW z dnia 17 grudnia 2019 r. Informacja w sprawie drugiej wersji wykazu wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe